Неліктен мысықтар мысықтардың жалбызды жақсы көреді

Мысықтар жалбыз жапырақтары мен актинидияны жейді, өйткені олар жағымды сезім тудырады, өйткені олар жағымды сезім тудырады, бірақ олардың құрамындағы заттар масалар мен басқа да қан соратын жәндіктерді қорқытады. Бұл туралы сәрсенбіде Ивате префектура университетінің баспасөз қызметі Science Advances журналындағы мақалаға сілтеме жасап хабарлады.

“Біз масалардың мысықтардың қасында қалай жүргенін қадағаладық, олардың кейбіреулері актинидияның иісіне белсенді жауап берді, ал басқалары оны сезінбеді. Жәндіктер үй жануарларының бірінші тобымен байланысқа түспеді, бұл мінез – құлықтың бұл ерекше ерекшелігі мысықтарға москиттерден, сондай-ақ басқа қан сорғыштар мен паразиттерден химиялық қорғаныс алуға көмектеседі”, – деді масао Миязаки, Мориокадағы Иват префектурасы университетінің профессоры.

Өсімдіктер бір-бірімен байланысады және әлемнің басқа тұрғындарымен ұзақ қашықтыққа тарала алатын Ұшпа молекулаларды қолдана отырып байланысады. Мысалы, олардың кейбіреулері өсімдіктердің жәндіктердің шабуылына жауап ретінде токсиндер шығаратын дабыл ретінде қызмет етеді, ал басқалары тозаңдандырғыштар мен симбиондардың назарын аударады.

Көбінесе өсімдік феромондары өсімдіктерге пайдасыз, бірақ адамдар мен жануарлардың өміріне әсер ететін басқа қасиеттерге ие. Мысалы, химиктер шырша инелерінде, сондай-ақ жусан мен басқа да иісті өсімдіктердің жапырақтарында қатерлі ісікке қарсы қасиеттері бар ұшпа заттарды тапты, ал терпендер класындағы заттар Валериан тамырларында (Valeriana officinalis), мысық жапырақтарында (Nepeta mussinii) және актинидиум (Actinidia polygama) мысықтарға дерлік есірткі әсерін тигізеді.

Профессор Масао атап өткендей, ұзақ уақыт бойы ғалымдар олардың Үй жануарларына әсері қарапайым кездейсоқтыққа байланысты деп санайды – олардың құрылымында бұл молекулалар тұқым өсіру кезеңінде шығарылатын жыныстық феромондарға ұқсас. 10 жыл бұрын американдық химиктер мысықтың негізгі феромондарының бірі непеталактон тарақандар мен басқа да жәндіктерді қорқытатынын анықтады.
Масалардан табиғи қорғаныс

Жапон биологтары ұқсас зат, непеталактол, жапондық актинидиялардың жапырақтарында да кездеседі, мысықтардың осы өсімдіктердің целлюлозасында кездесетін әртүрлі органикалық молекулалардың сығындыларына қалай жауап беретінін байқады. Белгілі болғандай, мысықтардың бұл өсімдіктерге тоқтаусыз тартылуы ең алдымен непеталактолмен байланысты болды. Сол сияқты, ол тек үй жануарларына ғана емес, сонымен қатар ягуарларға, жолбарыстарға және басқа да ірі жабайы мысықтарға да әсер етті.

Осы байланысты ашқан биологтар егер сіз осы зат байланысқан рецепторлардың жұмысын тоқтатсаңыз, үй мысықтарының мінез-құлқы қалай өзгеретінін тексерді. Бұл эксперимент үй жануарлары осы өсімдік түріне қызығушылық танытуды жалғастыратындығын көрсетті, бірақ олар тұмсықпен сүртуді және актинидияның кептірілген немесе жаңа жапырақтарына жатуды тоқтатады.

Бұл ғалымдарды мысықтар мұндай әрекеттерді жай ғана емес, қан соратын жәндіктерді қорқыту үшін жасай алады деген ойға итермеледі. Осы идеяны басшылыққа ала отырып, биологтар непеталактол сығындысын қағаз майлықтарға жағып, оларды мысықтар ұстайтын қоршаудың әртүрлі бөліктеріне, соның ішінде қабырғалар мен еденге байлады.

Жануарлар майлықтар еденде жатқан жағдайда ғана еденге түсе бастағаны белгілі болды. Олай болмаған жағдайда, олар қағазға жақындап, оны өсімдік феромондарының қабатымен жауып, бетіне ысқылады. Мысықтардың мінез-құлқындағы осы ерекшелікті ашып, ғалымдар масалардың жануарлардың басына қаншалықты жиі отыратынын, олар үнемі непеталактон немесе непеталактол майлықтары туралы жоғалып кететінін немесе оларды елемейтінін байқады.

Кейінгі бақылаулар осы өсімдік феромондарының көздерімен байланыс жәндіктердің мысықтарға шабуыл жасау жиілігін екі есе азайтты. Ғалымдардың пікірінше, бұл мысықтар мен актинидиялардың жапырақтарында тамақтану және жату әдеті үй жануарларында кездейсоқ пайда болған жоқ, бірақ бұл оларға және олардың жабайы туыстарына масалар мен паразиттерден қорғануға көмектесетін эволюциялық құрылғы.

Бұл мінез-құлық реакциясы қалай жұмыс істейтінін биологтар әлі айта алмайды. Жақын арада профессор Миязаки және оның әріптестері осы мінез-құлық бағдарламасын іске қосуға жауапты генді бөлуге тырысады. Оны зерттеу биологтарға жәндіктермен күресудің мұндай Стратегиясы тек мысықтарға ғана тән және басқа жануарлар арасында кездеспейтінін түсінуге көмектеседі.

Ғылым саласындағы жаңалықтардан хабардар болу үшін біздің Telegramға жазылыңыз.