Климат Еуразия тұрғындарының қалпына келуіне қарағанда тез өзгереді

Климатологтар климаттың бұрынғы КСРО елдерінің экожүйелерінің көпшілігіне қарағанда тезірек өзгеретіні туралы жаңа дәлелдер тапты. Зерттеу нәтижелерін Nature Climate Change ғылыми журналы жариялады, бұл туралы қысқаша ММУ баспасөз қызметі жазады.

Климатологтар егер температураның өсуі 1,5 °C деңгейінде сақталмаса, жаһандық жылыну планетаның келбетін түбегейлі өзгертеді деп қорқады.

Атап айтқанда, соңғы бақылаулар мұндай процестердің орыс табиғатының өміріне әсер ете бастағанын көрсетеді. Осыған байланысты құстар бірнеше апта бұрын оңтүстіктен субполярлық аймақтарға оралады, онда жылыну жыртқыштар мен олардың құрбандары-кеміргіштер арасындағы тепе-теңдікті өзгертті. Бұл олардың ұрпақтарының өмір сүруіне теріс әсер етеді, өйткені соңғы он жыл ішінде жануарлар құстардың іліністеріне көбірек шабуыл жасайды.

ММУ географы Анна Буйволова және оның әріптестері жаһандық жылынудың Еуразияның барлық табиғи экожүйелеріне қалай әсер ететінін осы уақытқа дейін ең үлкен бағалауды жүргізді. Олар климаттың өзгеруі 110 фенологиялық оқиғаға — тірі және жансыз табиғат әлемінде болып жатқан маусымдық немесе кезеңдік құбылыстарға қалай әсер еткенін қадағалады. Жалпы алғанда, ғалымдар Ресейде де, бұрынғы КСРО елдерінде де 70 мыңнан астам бақылау жүргізді.

Олар жинаған мәліметтер Еуразияның флорасы мен фаунасының орта есеппен климаттың өзгеруіне бейімделуге уақыты жоқ екенін растады. Бұл жануарлар мен өсімдіктердің өмірлік циклдерін бұзады және оларды өздеріне таныс климатқа ұқсас жерлерге көшуге мәжбүр етеді. Сонымен қатар, ғалымдар мұндай “артта қалу” Ресей мен бұрынғы КСРО-ның әртүрлі аймақтарындағы жабайы табиғат әлеміне қаншалықты әсер еткенінен айтарлықтай айырмашылықтарды тапты.

Осындай сәйкессіздіктерді ғалымдар бұл өзгерістер жылдың әртүрлі уақыттарында болатын фенологиялық оқиғаларға қаншалықты әсер еткенін анықтады. Мысалы, тірі және жансыз табиғаттағы мерзімді құбылыстардың синхронизациясы көктемде қатты бұзылып, күзге аз әсер етті.

Сонымен қатар, климаттық өзгерістер қоңыр аюларға ерекше әсер етті. Енді олар ұйқыдан ертерек емес, әдеттегіден кешірек оянады, ал жабайы табиғат әлеміндегі барлық көктемгі оқиғалар көктемнің ерте басталуы мен қардың тез жоғалып кетуіне “жетуге” тырысып, ертерек басталды.

Буйволова мен оның әріптестерінің пікірінше, табиғаттың жаһандық жылынуға реакциясындағы осындай айырмашылықтарды одан әрі талдау экологтарға Еуразияның ең осал аймақтары мен экожүйелерін бөліп көрсетуге және температураның одан әрі өсуін және климаттың өзгеруінің басқа салдарын күтпей-ақ, оларды қорғау үшін шаралар қабылдауға көмектеседі.

Ғылым саласындағы жаңалықтардан хабардар болу үшін біздің Telegramға жазылыңыз.